Më 20 nëntor 2025, partnerë, sponsorë dhe anëtarë të komunitetit të alpinizmit u mblodhën në fshatin Belle për të festuar përfundimin me sukses të nismës NaturKosovo—një projekt i synuar drejt forcimit të turizmit të qëndrueshëm në pjesën e Kosovës të Alpeve Dinarike.
I mbështetur nga Agjencia Italiane për Bashkëpunim për Zhvillim (AICS) dhe Ambasada Italiane në Kosovë, NaturKosovo lidhi shtigjet malore vendore me rrjetin ndërkombëtar Via Dinarica, i cili lidh Slloveninë me Kosovën. Me një buxhet prej 1.8 milionë euro, projekti riktheu dhe shënoi shtigjet, mbështeti bizneset turistike në Pejë, Deçan dhe Junik, dhe përmirësoi kapacitetet e kërkim-shpëtimit.
Fondacioni Utalaya dhe NaturKosovo
Fondacioni Utalaya luajti një rol qendror në këtë nismë duke udhëhequr zhvillimin e faqes së internetit Via Dinarica Kosovo, duke botuar një udhëzues të plotë dhe duke prodhuar materiale si në print ashtu edhe online. Këto materiale përfshijnë harta të detajuara, përshkrime të shtigjeve, foto, informacione për akomodim dhe kontakte të udhërrëfyesve dhe operatorëve turistikë lokalë—burime thelbësore për t’i ndihmuar udhëtarët të eksplorojnë malet e Kosovës në mënyrë të pavarur ose me ture të organizuara. Themelesja e Utalaya, Uta Ibrahimi, theksoi rëndësinë e projektit:
“Via Dinarica ka ekzistuar për shumë vite, por ky është projekti i parë që e përfundon plotësisht shtegun—jo vetëm duke shënuar rrugët, por edhe duke e promovuar atë ndërkombëtarisht. Ne lançuam një faqe interneti, një udhëzues dhe harta që të gjithë informacionet të jenë të disponueshme për këdo që dëshiron të eksplorojë shtegun. Projekti gjithashtu mbështeti zonat lokale dhe bujtinat përmes granteve të vogla për të ndërtuar kapacitetet e tyre.”
Organizata motër e Utalaya, Butterfly Outdoor Adventure, po punon aktivisht për të siguruar ndikim afatgjatë të NaturKosovo duke prezantuar paketa të reja ecjeje 5-ditore dhe 9-ditore të Via Dinarica dhe duke promovuar Kosovën ndërkombëtarisht si një destinacion të nivelit botëror për aktivitete në natyrë. Këto ture po sjellin vizitorë dhe të ardhura për bizneset lokale në komunitetet malore të Kosovës.
Forcimi i sigurisë malore dhe kapaciteteve profesionale
Një arritje e rëndësishme e NaturKosovo është zgjerimi i Shoqatës së Alpinizmit të Kosovës dhe integrimi i saj në Unionin e Shoqatave të Alpinizmit. Sipas Arianit Nikçit, Kryetar i Federatës së Alpinizmit dhe Ngjitjes Sportive të Kosovës, trajnimet dhe pajisjet e ofruara përmes projektit kanë sjellë “përfitime jashtëzakonisht të mëdha.”
“Ekipet tona tani janë më të trajnuara, më të përgatitura teknikisht dhe të afta t’u përgjigjen emergjencave me profesionalizëm. Shërbimi i kërkim-shpëtimit i Kosovës tani është anëtar i plotë i Shoqatës Ndërkombëtare të Kërkim-Shpëtimit Malor—njëri nga rezultatet më të rëndësishme të këtij projekti.”
Mbështetje nga udhëheqës ndërkombëtarë dhe vendorë
Ambasadori Italian në Kosovë, Maurizio Antonini, theksoi potencialin gjithnjë e më të madh të Kosovës:
“E ardhmja e Kosovës është këtu—në malet e saj, në klasat, qendrat e inovacionit dhe start-up-et. Italia do të vazhdojë të mbështesë projekte që fuqizojnë institucionet dhe krijojnë mundësi. Një brez mund të lulëzojë në një Kosovë Evropiane pa pasur nevojë të largohet nga ky vend.”
Ministrja në detyrë e Industrisë, Ndërmarrësisë dhe Tregtisë, Rozeta Hajdari, vuri në dukje se Kosova po fiton më shumë vëmendje në tregjet ndërkombëtare, me numrin e vizitorëve që është dyfishuar që nga viti 2019 dhe vazhdon të rritet.
Udhëheqës lokalë—përfshirë kryetarët e komunave të Pejës dhe Junikut—nënshkruan një memorandum bashkëpunimi për të siguruar mirëmbajtjen afatgjatë të shtegut Via Dinarica. Të dy premtuan që shtegu të mbetet prioritet i lartë për komunat e tyre.
Projekti NaturKosovo u zbatua nga organizata italiane dhe kosovare—përfshirë Volontari nel Mondo RTM, CELIM, Fondacionin Utalaya, Klubin Alpin Italian, Korpusin Kombëtar Italian të Shpëtimit, Shërbimin e Speleologjisë Alpine dhe Shoqatën Italiane për Turizëm të Përgjegjshëm—të gjitha duke kontribuar ekspertizë në qëndrueshmëri, zhvillim të turizmit dhe siguri malore.